|
Of een kamer zonder speelgoed. Zonder pratende mensen. Zonder zoemende apparaten.
Of zonder… verwachtingen. Vandaag had ik er zo eentje. Zo'n dag waarop alles nét iets harder binnenkomt. Waarop m’n hoofd overloopt na een drukke werkdag op school, een thuiskomst vol verhalen van m’n kinderen, een mailbox vol vragen én nog een hoofd vol ideeën voor mijn boek. En dan besef ik het opnieuw: Die prikkelverwerking die ik zo vaak uitleg aan ouders, collega’s en leerlingen... die speelt ook bij mij. Niet alleen bij kinderen met een label. Niet alleen in extreme gevallen. Maar ook bij de mama die zichzelf even op pauze wil zetten. Bij de leerkracht die geen vijf gesprekken tegelijk aankan. Bij de coach die ruimte nodig heeft om écht te luisteren. Als ik over prikkelverwerking spreek, dan gaat dat dus niet alleen over 'de ander'. Het gaat ook over mezelf. Over mild zijn. Over signalen herkennen. Over weten dat overprikkeling en onderprikkeling geen termen zijn uit de handboeken – maar uit het echte leven. Herken jij dit ook soms? Was jij vandaag ook vooral even gewoon… mens?
0 Opmerkingen
In het kraaiennest op De Kleine Icarus, werk ik nu al enkele weken rond breinkrachten met cognitief sterk functionerende leerlingen. Elke week zetten we een andere breinkracht in de kijker: plannen, stoppen, doorzetten, reflecteren...
Vandaag was het tijd voor actie: de leerlingen van de derde graad doken in een reeks spelletjes en groepsopdrachten die elk op hun manier een beroep deden op hun brein én hun samenwerking. Of, zoals één leerling het formuleerde: “eindelijk eens iets leuks in plaats van gewoon nadenken”. 😅 En net dan gebeurt het: de les wordt het lesmateriaal. --> Eén jongen had last van de drukte. Ik stelde een koptelefoon voor. Hij keek me aan alsof ik vroeg om een natte sok op zijn hoofd te zetten: “Nee, dat zit echt niet goed. Dan hoor ik mezelf ademen.” Terechte feedback trouwens. Niet elke strategie werkt voor elk kind. Dus zochten we samen iets anders: even naar de gang, een boekje, rust. En dan weer in de groep. --> Ondertussen probeerde een andere leerling niet bij elke dobbelsteenworp luidop haar mening te geven. Haar impulscontrole had duidelijk een snipperdag genomen. Maar hé — net dát is het doel. Oefenen. Botsen. Bijsturen. Want gedrag komt niet uit de lucht gevallen. Prikkels + brein = gedrag. Niet omgekeerd. Op school zie ik elke week hoe gedrag begrijpelijk wordt zodra je durft kijken naar wat eronder ligt: prikkelverwerking, emotieregulatie, ontwikkelingstempo. Dus ja, we spelen. Maar ondertussen bouwen we aan zelfinzicht, flexibiliteit en verbondenheid. En heel soms ook aan onze buigkracht, als die dobbelsteen voor de derde keer van de bank rolt. 😉 Herken jij zulke situaties uit je klas of praktijk? Of loop je soms vast op 'lastig gedrag' dat misschien toch iets anders zegt? Stuur gerust een casus in: ik bespreek hem met plezier in een volgende post! In gesprekken over autisme merk ik vaak dat we het snel hebben over gedrag, communicatie, structuur of sociale interactie.
Maar wat daar vaak onder ligt — en wat zelden als eerste ter sprake komt — is sensorische prikkelverwerking. Kinderen (en volwassenen) met autisme verwerken prikkels anders. Soms veel intenser, soms juist minder gevoelig. Een T-shirt kan ondraaglijk voelen. Een TL-licht kan pijn doen aan de ogen. Of geluiden, geuren, aanrakingen... Die prikkels stapelen zich op. Tot het te veel wordt. Of te weinig. Zonder inzicht in die sensorische basis, blijven we aan de oppervlakte werken. Wat lijkt op ‘moeilijk gedrag’, is vaak een signaal van overprikkeling. Wat opvalt als ‘afwezigheid of traagheid’, kan voortkomen uit onderprikkeling. 💬 In mijn praktijk start ik daarom bijna altijd met het sensorisch profiel. Dat geeft taal aan wat anders onzichtbaar blijft. En het opent de deur naar meer begrip, verbinding en afstemming. 📣 Ik wil de komende tijd graag méér aandacht geven aan die belangrijke link tussen autisme en de prikkelverwerking. Met praktijkvoorbeelden, inzichten en concrete handvatten voor wie dagelijks werkt of leeft met kinderen (of volwassenen) met autisme. 📩 Heb jij een casus of voorbeeld waar je wel eens een sensorische bril op wil zetten? Stuur me gerust een berichtje — wie weet neem ik jouw vraag mee in een van de volgende posts (uiteraard anoniem). Wat als ... het gedrag dat je ziet, eigenlijk een zintuiglijk signaal is?
In veel klassen zie je kinderen die afgeleid lijken te zijn, onrustig of ‘overal met hun hoofd behalve bij de les’. Maar wat als die beweeglijkheid eigenlijk niet komt door drukte in hun hoofd… maar juist door een tekort aan zintuiglijke prikkels? Zo begeleidde ik een leerling die voortdurend rondkeek in de klas. Hij leek afgeleid, onrustig, soms zelfs ongeïnteresseerd. De standaardreactie? "Zet hem maar vooraan. Geef hem een koptelefoon. Zoek een plek waar hij minder snel kan afgeleid worden." Maar wat bleek? Deze leerling was had een ondergevoelig gehoor. Hij hoorde geluiden wel, maar had moeite om ze te plaatsen. Dus ging hij voortdurend zoeken naar de bron. Niet omdat hij afgeleid was, maar omdat zijn brein extra input nodig had om overzicht te krijgen. Op die manier was hij dus eigenlijk op zoek naar een controle over zijn omgeving. Een plek in de hoek van de klas, met zicht op de ruimte, werkte voor hem veel beter dan een prikkelarme werkplek met koptelefoon. 📌 Gedrag is communicatie. En soms ook: zintuiglijke nood. Daarom ben ik zo gepassioneerd bezig met sensorische prikkelverwerking: het geeft een andere bril op wat we zien in de klas. 👉 Ben jij al een leerling tegengekomen waarbij ‘storend gedrag’ eigenlijk sensorisch gedreven bleek? Ik ben benieuwd naar jullie ervaringen! Sensorische prikkelverwerking is geen losstaand thema. Het is verweven in leren, gedrag, relaties en welzijn.
Door casussen te delen, wil ik laten zien hoe ‘kleine’ gedragingen vaak te maken hebben met een diepere zintuiglijke disbalans. Geen kind kiest ervoor om overprikkeld, afgeleid of teruggetrokken te zijn. Hun brein reageert. Vandaag: Lena. Lena (10 jaar) zit in het vijfde leerjaar. Ze is slim, perfectionistisch en vriendelijk. Maar haar leerkracht signaleert dat ze zich moeilijk kan concentreren. Ze is vaak afgeleid, komt traag op gang en lijkt taken maar half te horen. Soms staart ze wat voor zich uit. In het schoolrapport staat: “werkt te traag”, “mist instructies”, “lijkt niet betrokken”. Maar wanneer ik Lena observeer, zie ik iets anders. - Haar stoel kraakt zachtjes: ze wiebelt erop, zonder het zelf te beseffen. - Ze friemelt constant aan haar mouw. - Haar voeten glijden op en neer langs de stoelpoten. Als ik haar vraag hoe ze zich voelt, zegt ze: “Ik weet het niet… soms is mijn hoofd leeg, maar ook vol.” Sensorisch bekeken Lena is hooggevoelig voor geluiden. Ze hoort alles: fluisteringen, schuivende stoelen, tikkende pennen, het zoemen van de TL-lamp. Tegelijk is ze een typische voeler volgens het model van Winnie Dunn: ze heeft een lage prikkeldrempel, maar reageert passief. Ze lijdt stilletjes. Ze raakt overspoeld door prikkels, maar laat het niet merken. Geen boosheid, geen huilen, geen roep om hulp — alleen een stil brein dat dichtklapt. We noemen dat ook wel bevriezen. Wat kan werken voor Lena? - Ze kreeg een koptelefoon met zachte achtergrondmuziek tijdens zelfstandig werk. - Ze mocht een fidget gebruiken tijdens instructiemomenten. - Af en toe rustmomenten inplannen doorheen de dag, op prikkelarme plekken op school. - Er werd een rekker aan haar stoel gehangen waar ze mee haar voeten op kon wiebelen. - Er wordt gebruik gemaakt van een timer om de tijd die haar nog rest voor een taak visueel voor te stellen. Belangrijk: de aanpassingen waren klein. Maar het effect op haar focus en energie was groot. Deze casus toont hoe je gedrag pas echt begrijpt als je het koppelt aan de binnenkant. Concentratieproblemen zijn soms geen kwestie van wil, maar van prikkelbelasting. Zie jij ook kinderen zoals Lena? Dan hoor ik graag hoe jij hen ondersteunt. Wanneer je kinderen of jongeren begeleidt die over- of onderprikkeld zijn, dan is het verleidelijk om meteen op het gedrag te reageren: te druk, te stil, te snel afgeleid, te weinig betrokken.
Maar als we écht willen begrijpen wat er speelt, moeten we niet kijken naar wat iemand doet, maar naar waarom het gebeurt. Eén van de kaders die me daarbij enorm helpt in mijn werk als leerkracht en coach, is het model van Winnie Dunn. Zij beschrijft vier sensorische profielen, gebaseerd op de manier waarop mensen zintuiglijke prikkels verwerken én hoe actief ze daar al dan niet op reageren. ➤ Sommigen hebben veel prikkels nodig en gaan er actief naar op zoek. Dat zijn de zoekers. Ze wiebelen, friemelen, maken geluidjes, zoeken beweging. Niet omdat ze ‘druk’ zijn, maar omdat hun zenuwstelsel meer input nodig heeft om zich goed te voelen. ➤ Anderen hebben ook veel prikkels nodig, maar reageren er niet actief op. Die kinderen vallen minder op. Ze zien of horen minder, missen aanwijzingen, reageren traag of lijken wat “afwezig”. Dit zijn de gevoelige of trage profielen. ➤ Dan zijn er ook kinderen met een lage prikkeldrempel, die snel overweldigd raken. Sommige onder hen reageren actief: ze vermijden drukte, lopen weg, sluiten zich af of gaan in de tegenaanval. Dat zijn de vermijders. ➤ En dan heb je nog de kinderen die net zo gevoelig zijn, maar passiever reageren. Ze lijden stilletjes, raken uitgeput, huilen snel, maar laten het niet snel zien. Dat zijn de voelers. Wat ik zo waardevol vind aan dit model, is dat het ons leert om gedrag te herbekijken. Niet als een probleem, maar als een uiting van een brein dat zoekt naar balans. Het verklaart ook waarom standaardoplossingen soms niet werken. Een ‘druk kind’ kan evengoed overprikkeld zijn als onderprikkeld. En een stil, braaf kind kan vanbinnen volledig overspoeld zijn. In mijn boek ga ik dieper in op elk profiel, met herkenbare praktijkvoorbeelden en concrete vertaalslagen naar thuis, klas en begeleiding. 💬 Herken jij deze profielen in je klas, praktijk of thuis? Ik ben benieuwd naar jouw ervaringen. Als we het hebben over sensorische prikkelverwerking, blijven we vaak hangen in theorie: zintuigen, types, gedragingen. Maar prikkels zijn altijd concreet. Ze kruipen in gewone situaties. In klaslokalen, gangen, refters, speelplaatsen.
Daarom deel ik in deze reeks echte, herkenbare casussen uit de praktijk. Omdat ze laten zien hoe sensorische prikkelverwerking zich toont in het dagelijks leven — en hoe we er met andere ogen naar kunnen leren kijken. Vandaag: Tuur. Tuur (8 jaar) zit in het derde leerjaar. Hij is verstandig, is creatief en verbaal sterk. Maar elke middag na de speeltijd loopt het fout. Hij komt onrustig terug naar binnen, klaagt over zijn klasgenoten, duwt iemand opzij, roept tegen de leerkracht of gooit zijn jas op de grond. Soms volgt er een conflict, soms een straf, soms een time-out. Als we alleen naar het gedrag kijken, dan zien we: Tuur is lastig, druk, onaangepast. Maar als we zintuiglijk kijken, dan stellen we vragen als: - Wat hoort Tuur op de speelplaats? (veel geroep, hoge tonen, fluitsignalen...) - Wat voelt hij aan zijn lichaam? (veel kinderen dicht bij elkaar, onverwachte aanrakingen, fel licht...) - Hoe verwerkt zijn brein al die input? (filtert hij die prikkels, of komt alles tegelijk binnen?) Bij Tuur blijkt: ➤ Hij hoort álles. Elk piepje, elk geroep, elke windvlaag. ➤ Hij voelt zich snel fysiek onveilig tussen rennende kinderen. ➤ Hij weet niet hoe hij zichzelf tot rust kan brengen vóór hij weer naar binnen moet. Vanuit dat inzicht zijn we kleine dingen gaan aanpassen: ✔ Hij kreeg een rustige plek in de klas bij het binnenkomen ✔ Hij mocht even ontprikkelen met een zacht sensorisch speeltje (fidget) ✔ We leerden hem herkennen wanneer het ‘te veel’ werd En het gedrag? Dat veranderde vanzelf mee. Casussen als deze tonen: gedrag is informatie. Sensorische overbelasting is vaak de bron die we het snelst over het hoofd zien. Werk jij met kinderen zoals Tuur? Dan ben ik benieuwd naar jouw ervaringen of aanpak. De laatste tijd merk ik dat ik niet meer kan stoppen met schrijven.
Misschien herken je het gevoel: dat je met iets rondloopt wat gezegd wil worden. Omdat het te belangrijk is om voor jezelf te houden. Voor mij gaat dat over prikkels. Over wat ze met je doen, vanbinnen. Over kinderen en jongeren die overspoeld raken, terwijl niemand het lijkt te zien. Over volwassenen die al een leven lang ‘te gevoelig’, ‘te moe’ of ‘te druk’ zijn – en niet weten waarom. Sensorische prikkelverwerking is het woord dat alles voor mij op zijn plaats liet vallen. Als leerkracht, coach en mama zie ik dagelijks hoe gedrag onbegrepen blijft. Kinderen die blokkeren, overreageren of zich terugtrekken. En heel vaak is het lichaam al aan het schreeuwen, lang voor het gedrag dat doet. We praten vaak over de vijf zintuigen, maar eigenlijk hebben we er acht. Naast zien, horen, ruiken, proeven en voelen zijn er ook beweging (vestibulair), houding, druk, spierspanning (proprioceptie), en interoceptie – het besef van wat er zich binnenin je lichaam afspeelt (zoals dorst, honger, spanning, nood aan rust). Wanneer de verwerking van die prikkels verstoord is, heeft dat een enorme impact op leren, gedrag, emotieregulatie, energie, zelfs identiteit. Daarom schrijf ik een boek. Over wat prikkels écht doen. Over kinderen, jongeren en volwassenen die een andere prikkelverwerking hebben — en wat ze nodig hebben. Over hoe we anders kunnen kijken, luisteren en reageren. In de komende weken deel ik stukjes van dat proces hier. Fragmenten, voorbeelden uit de praktijk, inzichten. Misschien herken jij jezelf of iemand uit je omgeving. En als jij ook in dit werkveld actief bent — in onderwijs, coaching, zorg of therapie — dan hoor ik heel graag van je. Soms is er gedrag dat we niet begrijpen.
Soms loopt een kind vast. Of een volwassene. Soms zeggen we "het is te veel" – maar we weten niet goed wat "het" dan is. Met deze blog wil ik ruimte maken voor dat zoeken, voelen en beter begrijpen. Ik neem je graag mee in mijn wereld als coach, mama, leerkracht, auteur-in-wording en spreker, met een bijzondere focus op sensorische prikkelverwerking en autisme. 🌿 Wat je mag verwachten? Deze blog wordt een verzameling van inzichten, verhalen en tools. Soms informatief, soms persoonlijk. Soms herkenbaar en licht, soms wat dieper of confronterend. Alles geschreven met één doel: jou als ouder, leerkracht of professional versterken in hoe je kijkt en begeleidt. Ik werk met duidelijke categorieën, zodat je makkelijk vindt wat je zoekt:
Waarom een blog? Omdat ik geloof dat kennis moet kunnen reizen. Dat je als ouder of professional niet altijd een boek of opleiding nodig hebt om in beweging te komen. Soms is een kort artikel, een herkenbare casus of een rake vraag voldoende om met nieuwe ogen te kijken. Dank je om hier te zijn. Voel je vrij om rond te neuzen, te delen wat jou raakt of te reageren op een bericht. En als je een vraag hebt waar je graag een blogpost over zou lezen? Laat het me zeker weten. Lieve groet, Jenneke |
RSS Feed